Review “AI MUA XE RÁC” – Ajan Brahm (dịch giả: Thích Trí Siêu)

Tác giả Ajan Brahm là cao tăng thuộc dòng tu thượng tọa bộ người Anh gốc Úc và tác phẩm này được dịch thuật lại tiếng Việt bởi HT: Thích Trí Siêu.
Ai mua xe rác là tác phẩm được ví như túi khôn nhà thiền dựa theo 54 câu chuyện rất đời thường nhưng mang đậm chất thiền và giáo dục rất sâu sắc. Các câu chuyện trong sách này có thể chia làm 3 nhóm: Lấy con vật làm ẩn dụ, lấy sự vật làm ẩn dụ, lấy con người làm đối tượng phân tích. Sau đây em cũng xin trích dẫn tóm tắt và cảm nhận của em về một số câu chuyện trong sách.

Câu chuyện thứ 1: 2 viên gạch xấu
Chuyện kể về tác giả đã xây một ngôi chùa vì là chùa nghèo vì tự xây dựng do không có chuyên môn nên mọi việc xảy ra cũng rất khó khăn nhưng nhờ tác giả đã từng là một tu sĩ nên cũng đã học được hạnh kiên nhẫn nên cũng đã tự mình xây được một bức tường nhưng khi chiêm ngưỡng thành quả của mình tạo ra tác giả đã rất ngỡ tất cả viên gạch khác đều ngay hàng nhưng hai viên này lú ra và hơi xệ xuống dưới. Nó làm xấu cả bức tường, thật là uổng phí! Lúc đó xi-măng đã khô cứng, không thể lấy hai viên gạch này ra được nữa ông bèn hỏi vị thầy trụ trì là tôi có phải phá bức tường này ra làm lại không? Vì tôi đã vụng về làm hư bức tường.
Nhưng thầy trụ trì bảo để nguyên như vậy. Trong lúc tu viện đang xây, lâu lâu có vài người khách viếng thăm và tôi phải hướng dẫn họ đi vòng quanh xem công trình xây cất. Mỗi lần như thế, tôi luôn khéo léo tìm cách không cho họ đi ngang qua bức tường có hai viên gạch xấu. Nhưng một ngày kia, tôi vừa đi vừa nói chuyện với một người khách thì vô tình ông ta ngó thấy bức tường của tôi. “Bức tường này đẹp đấy chứ!”, ông khách nói như vậy. “Xin lỗi ông, ông có để quên mắt kiếng ngoài xe không? Mắt ông có bị vấn đề gì không? Bộ ông không nhìn thấy hai viên gạch méo kia làm xấu cả bức tường sao?” Tôi ngạc nhiên hỏi ông. Câu trả lời của ông đã thay đổi toàn diện cái nhìn của tôi về bức tường, về chính cá nhân tôi và về nhiều khía cạnh khác của cuộc đời. Ông nói: Có chứ! Tôi có nhìn thấy hai viên gạch méo kia, nhưng tôi cũng nhìn thấy được 998 viên gạch thẳng còn lại. Tôi nghe bàng hoàng cả người. Lần đầu tiên sau ba tháng, tôi mới có thể nhìn thấy những viên gạch khác ngoài hai viên gạch méo kia. Bên trên, bên dưới, bên phải, bên trái của hai viên gạch này, tất cả những viên khác đều ngay hàng thẳng lối. Hơn nữa, những viên gạch tốt này, chúng nhiều hơn gấp trăm lần hai viên gạch xấu. Trước kia, mắt tôi chỉ nhìn thấy có hai viên gạch này và tôi giống như kẻ mù đối với những viên gạch khác. Đó là lý do vì sao tôi không thể chịu nổi khi nhìn bức tường và cũng không muốn ai khác nhìn thấy nó. Vì vậy mà tôi đã muốn đập phá nó đi cho khuất mắt. Giờ đây tôi đã thấy được những viên gạch tốt kia và nhìn chung bức tường cũng đẹp đấy chứ, giống như lời ông khách nói. Mãi đến bây giờ, sau hơn hai mươi năm, tôi đã quên bẵng không còn biết hai viên gạch xấu kia nằm chỗ nào nữa.

Có phải chúng ta luôn như vậy khi khuyết điểm của bản thân thì luôn tự ti che giấu sợ nhất khi người khác biết được, nhưng ta quên bản thân mình còn rất nhiều điểm tốt hơn như vậy và khi đối với người khác thì ta lại muốn tìm thấy 2 viên gạch xấu từ họ, mà ta bỏ quên đi cả 998 viên còn lại.

Câu chuyện thứ 2 : Ông nói gà bà nói vịt
Đây là một câu chuyện đắc ý của thầy tôi, thiền sư Ajahn Chah ở vùng tây bắc Thái Lan. Có một cặp vợ chồng mới cưới cùng nhau đi dạo trong rừng mùa hè sau bữa cơm chiều. Họ đi với nhau rất hạnh phúc cho tới khi cả hai cùng nghe một âm thanh phát ra từ xa: “Coạc! Coạc!” “Nghe kìa, đây chắc là một con gà”, người vợ nói. “Không phải đâu, đó là con vịt”, người chồng nói. “Không, em chắc nó là một con gà”, người vợ cãi. “Không thể nào. Vì gà thường kêu “Cục! Cục”, còn vịt mới kêu “Coạc! Coạc!” Đây chính là một con vịt đó em”, người chồng nói với giọng hơi bực mình. “Coạc! Coạc”, tiếng kêu lại tiếp tục. “Đó thấy chưa, nó là một con vịt”, người chồng nói. “Không phải đâu anh. Đó là một con gà, em chắc chắn mà”, người vợ quả quyết và dậm chân xuống đất. “Nghe nè em! Đây – là – một – con – vịt. Vịt – vịt! Nghe chưa?”, người chồng gắt lên. “Nhưng nó là một con gà”, người vợ cãi lại. “Đây là con vịt trời đánh, …” “Coạc! Coạc!” tiếng kêu lại vang lên trước khi người chồng bực tức phát ra những lời thô tục. Người vợ bật khóc: “Em nói đó là một con gà”. Khi thấy nước mắt của vợ trào ra thì người chồng mới sực nhớ lại vì sao anh đã cưới nàng. Anh bèn dịu mặt và nói nhỏ nhẹ: “Anh xin lỗi. Anh nghĩ là em nói đúng. Đó là một con gà”. “Cám ơn anh”, người vợ vừa nói vừa xiết mạnh tay chồng như biết ơn. “Coạc! Coạc!” tiếng kêu tiếp tục vang lên trong rừng. Và cặp vợ chồng kia lại sánh vai bước đi trong hạnh phúc của tình yêu. Người chồng cuối cùng đã tỉnh ngộ rằng: tiếng kêu kia dù là con gà hay con vịt đâu có quan trọng, điều quan trọng là làm sao vợ chồng hòa thuận và có thể tiếp tục thưởng thức buổi đi dạo trong rừng. Đã có bao nhiêu cặp hôn nhân đổ vỡ vì những điều nhỏ nhặt không đáng? Đã có bao nhiêu cuộc ly dị chỉ vì những chuyện “gà hay vịt” như trên? Nếu hiểu được câu chuyện này thì chúng ta sẽ nhớ lại những gì mình ưu tiên nhất. Hạnh phúc gia đình chắc chắn quan trọng hơn chuyện ai nói đúng đó là con gà hay con vịt. Ngoài ra đã có bao lần chúng ta tin chắc và nhất quyết là mình đúng, nhưng sau đó khám phá ra là mình sai bét? Như thí dụ trên, ai dám chắc đó là con vịt? Có thể đó là một con gà nhưng vì ăn nhằm cái gì đó mắc nghẹn nên phát ra tiếng kêu giống như con vịt!!!

Cuộc sống của mỗi người đều có nhiều những hoàn cảnh khác nhau mà thành, định kiến của bản thân mình thì sao lại áp đặt cho người khác, nếu như một bức tượng mỗi người nhìn từ một phía thì làm sao chắc được ai đúng ai sai. Vì định kiến cá nhân khác nhau mà ta tự cho là mình đúng và tranh cãi với người thân đến khi thắng rồi ta có thể mất đi mối quan hệ đó mãi mãi thì lúc đó là gà hay vịt liệu có còn quan trọng.